ಇಂದು ನಾನು ಕುಳಿತಿರುವುದು ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪನಿಯ ಒಂದು ಗಾಜಿನ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ. ಇಡೀ ನಗರವೇ ನನ್ನ ಕಿಟಕಿಯಿಂದ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ದೊಡ್ಡ ಕೋಣೆಯ ವಾತಾವರಣವು ಶಿಸ್ತು, ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ತುಂಬಿದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾನು ಕಂಡ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಮತ್ತು ಗಾಂಭೀರ್ಯದ ಕೊಠಡಿ ಇದಲ್ಲ. ಅದು ನಮ್ಮ ಹಳೆಯ ವಿಜಯ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯ ಆಫೀಸ್ ರೂಮ್.
ಈಗಲೂ, ನಾನು ಯಾವುದೇ ಗಂಭೀರ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮುನ್ನ, ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನೊಳಗೆ ಆ ಹಳೆಯ ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿನ ಚಿತ್ರಣ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯರ (ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲ್) ಭಾರವಾದ ಮರದ ಮೇಜು, ಟೈಪಿಂಗ್ ಯಂತ್ರದ ಲಯಬದ್ಧ 'ಟಕ್-ಟಕ್' ಸದ್ದು, ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಕಾಗದಪತ್ರಗಳು ಹಾಗೂ ಮರದ ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸುಗಂಧ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಇಂದಿಗೂ ನನ್ನ ನೆನಪಿನಾಳದಲ್ಲಿ ಜೀವಂತವಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ನೇರವಾಗಿ ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಜಿಗಿಯುತ್ತದೆ...
ಏಳನೇ ತರಗತಿಯ ಗಲಿಬಿಲಿ ದಿನ
ನಾನು ಅಂದು ಏಳನೇ ತರಗತಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ, ಅಕ್ಷಯ್. ವಿಜಯ ಶಾಲೆಯ ಲೀಡರ್. ಕೇವಲ ಒಳ್ಳೆಯ ಅಂಕ ಗಳಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ನನಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಆ ಸ್ಥಾನವು ನನ್ನ ಹೆಗಲ ಮೇಲೆ ಸದಾ ಒಂದು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಭಾರವನ್ನು ಹೊರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ನನ್ನ ನಾಯಕತ್ವದ ನಿಜವಾದ ಪರೀಕ್ಷೆ ಶುರುವಾಗಿದ್ದು, ಆ ದಿನ. ನಮ್ಮ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಠಲ ಎಂಬ ಮುಗ್ಧ ಹುಡುಗನಿದ್ದ. ಅವನ ತಂದೆಗೆ ಹುಷಾರಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅವನ ತಾಯಿ ಕೂಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಸ್ಟೀಲ್ ಡಬ್ಬಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಕಿ ಅವನಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ಡಬ್ಬಿ ವಿಠಲನ ಪಾಲಿಗೆ ಒಂದು ಭರವಸೆಯ ಕೋಶವಾಗಿತ್ತು. ಶಾಲಾ ಶುಲ್ಕ ಕಟ್ಟಲು ಉಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹಣ ಅದು. ಪ್ರತಿ ಸಂಜೆಯೂ ವಿಠಲ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಆ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಅವನ ಬ್ಯಾಗಿನಲ್ಲಿಟ್ಟು, ಮನೆಯಿಂದ ತಂದ ಚಿಕ್ಕ ಬೀಗ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ, ಒಂದು ಬುಧವಾರ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ, ವಿರಾಮದ ನಂತರ ತರಗತಿಗೆ ಬಂದಾಗ, ಆ ದುರಂತ ನಡೆಯಿತು. ಅಕ್ಷಯ್ ನನ್ನ ಡಬ್ಬಿ ಇಲ್ಲ ವಿಠಲನ ದನಿ ಒಡೆದಿತ್ತು. ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ನೀರು ತುಂಬಿತ್ತು. ನಾವು ಇಡೀ ತರಗತಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಿದೆವು, ಆದರೆ ಡಬ್ಬಿ ಕಾಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಚಿಕ್ಕ ಬೀಗವನ್ನು ಒಡೆದು, ಯಾರೋ ಹಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದರು. ಅದು ಅಮ್ಮನ ಕಷ್ಟದ ದುಡ್ಡು ಎಂದು ವಿಠಲ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಅಳಲು ಶುರು ಮಾಡಿದಾಗ, ಆ ನೋವು ಇಡೀ ತರಗತಿಯನ್ನು ಆವರಿಸಿತು. ನಮ್ಮ ತರಗತಿಯ ಸುನಂದಾ ಮಿಸ್ಗೆ ವಿಷಯ ತಿಳಿದಾಗ, ಅವರು ಹತ್ತು ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಭಯಾನಕ ಮೌನವನ್ನು ಹೇರಿದರು. ಯಾರೂ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ, ಅವರು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಅಕ್ಷಯ್, ವಿಠಲನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗು. ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲ್ ಸರ್ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಬೇಕು. ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿನ ಆ ಬಾಗಿಲು ದಾಟುವುದು ನನಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ನಡುಕ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ದಿನ, ನನ್ನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ವಿಠಲನ ದುಃಖ ಮತ್ತು ನನ್ನೊಳಗೆ ಆವರಿಸಿದ್ದ ನಿಶ್ಯಕ್ತಿ ಇವೆರಡರ ಭಾರದಿಂದ ಬಾಗಿಲ ಹ್ಯಾಂಡಲ್ ಮುಟ್ಟಿದೆ.
ಒಳಗೆ, ವೆಂಕಟೇಶ್ ಸರ್ ತಮ್ಮ ಕನ್ನಡಕವನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಶಾರದಾ ಮಿಸ್ ತಮ್ಮ ಟೈಪಿಂಗ್ ಯಂತ್ರದ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ನಾವು ಒಳಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, 'ಟಕ್-ಟಕ್' ಸದ್ದು ನಿಂತಿತು. ಆ ಕ್ಷಣದ ಮೌನವು ಕಿವಿಗಡಚಿಕ್ಕುವಂತಿತ್ತು. ಸುನಂದಾ ಮಿಸ್ ವಿಷಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಸರ್ ಅವರ ಗಂಭೀರ ಮುಖ ಕಲ್ಲಿನಂತೆ ಆಯಿತು. ಅವರು ವಿಠಲನ ಕಡೆ ತಿರುಗಿ, ಯಾಕೆ ಅಳುತ್ತಿದ್ದೀಯಾ ಮಗು? ನಮ್ಮ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಳ್ಳತನ ನಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದರು. ಅವರ ಧ್ವನಿ ಸೌಮ್ಯವಾಗಿದ್ದರೂ, ಒಂದು ರೀತಿಯ ಆಳವಾದ ನೋವಿತ್ತು.
ಸರ್ ತಕ್ಷಣ ಗೋಪಾಲ್ ಅಣ್ಣನನ್ನು ಕರೆದು, ಇಡೀ ಶಾಲೆಯ ಎಲ್ಲಾ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಯಾರಾದರೂ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿ ಆ ದುಡ್ಡನ್ನು ಎಲ್ಲಿಯಾದರೂ ಬಿಸಾಕಿದ್ದರೆ, ತಕ್ಷಣ ಆ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿಗೆ ತರಲು ಹೇಳು. ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ ಕ್ಷಮಾದಾನ ಎಂದು ದೃಢವಾಗಿ ಹೇಳಿದರು.ನಾವು ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಂಟೆ ಕಾಲ ಕುಳಿತಿದ್ದೆವು. ಪ್ರತಿ ನಿಮಿಷವೂ ನಮ್ಮ ಹೃದಯದ ಬಡಿತಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿತ್ತು. ಗೋಡೆಗೆ ನೇತುಹಾಕಿದ್ದ ದೊಡ್ಡ ಗಡಿಯಾರ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಟಿಕ್-ಟಾಕ್' ಎನ್ನುತ್ತಿತ್ತು. ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿನ ಪ್ರತಿ ವಸ್ತುವೂ, ಅದರ ಮೇಜಿನ ಮೇಲಿನ ಸ್ಟಾಂಪ್ ಪ್ಯಾಡ್, ಹಳೆಯ ಇಂಕ್ ಬಾಟಲಿ, ರಿಜಿಸ್ಟರ್ಗಳು – ನಮ್ಮ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಗೋಪಾಲ್ ಅಣ್ಣ ಡಬ್ಬಿಯೊಂದಿಗೆ ವಾಪಸ್ ಬಂದ. ಆದರೆ ಡಬ್ಬಿಯೊಳಗೆ ಕೇವಲ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕಸವಿತ್ತು. ಹಣ ಮಾಯವಾಗಿತ್ತು. ವಿಠಲ ಮತ್ತೆ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ. ವೆಂಕಟೇಶ್ ಸರ್ ಕೋಪಗೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನಿರಾಶೆಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ಶಾಲೆಯ ವಾತಾವರಣ ಕಲುಷಿತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನೋವಿನಿಂದ ಪಿಸುಗುಟ್ಟಿದರು. ಆ ರಾತ್ರಿ ನನಗೆ ನಿದ್ರೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ನಾಯಕನಾಗಿ ನಾನು ವಿಫಲನಾಗಿದ್ದೆ. ಕಳ್ಳ ಯಾರು ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.
ಮರುದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ, ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲ್ ಸರ್ ಶಾಲಾ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು. ಅವರು ಕಳ್ಳನನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಒಂದು ವಾರದ ಸಮಯ ನೀಡಿದರು. ಯಾರು ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದ್ದಾರೋ, ಅವರು ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿಗೆ ಬಂದು ನನಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಭೇಟಿಯಾಗಲಿ. ನಾನು ಅವರನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ವಿಠಲನ ಶುಲ್ಕದ ಹಣ ಹಿಂತಿರುಗಬೇಕು ಎಂದು ಕರುಣೆಯಿಂದ ಹೇಳಿದರು.
ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳ ನಂತರ, ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲ್ ಸರ್ ಮತ್ತೆ ನನ್ನನ್ನು ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿಗೆ ಕರೆದರು. ಅಕ್ಷಯ್, ವಿಠಲನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಾ. ಮತ್ತೆ ನಡುಕ.
ನಾವು ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿಗೆ ಹೋದಾಗ, ವೆಂಕಟೇಶ್ ಸರ್ ವಿಜಯಿ ನಗೆ ಬೀರಿದರು. ಅವರ ಮೇಜಿನ ಮೇಲೆ ವಿಠಲನ ಆ ಹಳೆಯ ಸ್ಟೀಲ್ ಡಬ್ಬಿ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ಬಾರಿ, ಅದು ಹೊಸ ಕಾಯಿನ್ಗಳಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು, ಮತ್ತು ವಿಠಲನ ಕಳೆದುಹೋದ ಹಣಕ್ಕಿಂತ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ಅಲ್ಲಿತ್ತು.
ಸರ್... ಇದು? ನಾನು ನಂಬಲಾರದೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದೆ.
ವೆಂಕಟೇಶ್ ಸರ್ ನಕ್ಕರು. ಅವನು ಬಂದಿದ್ದ ಅಕ್ಷಯ್. ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ. ಅವನು ವಿಠಲನ ಹಣವನ್ನು ಹಿಂತಿರುಗಿಸಿದ್ದಾನೆ, ಮತ್ತು ತನ್ನ ತಪ್ಪಿಗೆ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವಾಗಿ, ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಣವನ್ನೂ ಇಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಅವನ ಹೆಸರನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನು ಈಗಾಗಲೇ ತನ್ನ ತಪ್ಪಿನ ಅರಿವು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪದ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ್ದಾನೆ.
ನಂತರ ಅವರು ವಿಠಲನ ಕಡೆ ತಿರುಗಿ, ವಿಠಲ, ಇಲ್ಲಿ ನೋಡು. ನಿನ್ನ ಡಬ್ಬಿ ತುಂಬಿದೆ. ಮನುಷ್ಯರು ತಪ್ಪು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕೊಡಬೇಕು. ನೀನು ಆ ಹುಡುಗನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸು, ಎಂದರು. ವಿಠಲ ತನ್ನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು, ನಕ್ಕ. ಆ ನಗು, ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿನ ಎಲ್ಲಾ ಗಾಂಭೀರ್ಯವನ್ನು ಕರಗಿಸುವಂತಿತ್ತು.
ಪ್ರಸ್ತುತ, ನನ್ನ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಕಠಿಣ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ, ನನಗೆ ಆಗಾಗ ವಿಠಲನ ಡಬ್ಬಿಯ ಘಟನೆ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ. ಆಫೀಸ್ ರೂಮ್ ನನಗೆ ಕಲಿಸಿದ ಪಾಠ ಕೇವಲ ಆಡಳಿತ ಅಥವಾ ಶಿಸ್ತಿನ ಬಗ್ಗೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದು ಕ್ಷಮೆ, ಮನುಷ್ಯತ್ವ ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ಅವಕಾಶದ ಮೌಲ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ. ವೆಂಕಟೇಶ್ ಸರ್ ಕಳ್ಳನಿಗೆ ಬಹಿರಂಗ ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡಬಹುದಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅವರು ಗುಪ್ತವಾಗಿ ಆತನಿಗೆ ಬದಲಾಗುವ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದರು. ಇಂದಿಗೂ, ನನ್ನ ಕೋಟು ಮತ್ತು ಟೈಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು, ನನ್ನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿರುವುದು ಆ ಹಳೆಯ ಶಾಲೆಯ ಆಫೀಸ್ ರೂಮಿನ ಹಳೆಯ ಮರದ ಮೇಜಿನಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ ಸುಗಂಧ. ಆಫೀಸ್ ರೂಮ್ ನೆನಪುಗಳು ನನ್ನ ಜೀವನದ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪಾಠವನ್ನು ಕಲಿಸಿದ ಸ್ಥಳ.
