ಪುರಾತನ ಕಾಲದ, ಇಟ್ಟಿಗೆಯ ಗೋಡೆಗಳು ಕಾಲದ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತಿದ್ದ 'ಹರಕೆ ಮನೆ'ಯಲ್ಲಿ, ವೃದ್ಧ ದಂಪತಿಗಳಾದ ಗಿರಿಜಮ್ಮ ಮತ್ತು ನಾಗಪ್ಪ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ಅವರ ಜೀವನವು ಆ ಮನೆಯಂತೆಯೇ ಇತ್ತು. ಹೊರನೋಟಕ್ಕೆ ಗಟ್ಟಿಯಾದರೂ, ಒಳಗೆ ಮೌನ ಮತ್ತು ಬರಿದಾದ ಸೂನ್ಯತೆ ಆವರಿಸಿತ್ತು. ಗಿರಿಜಮ್ಮನಿಗೆ ಎಪ್ಪತ್ತು ದಾಟಿದರೆ, ನಾಗಪ್ಪನಿಗೆ ಎಂಬತ್ತರ ಸನಿಹ. ಅವರಿದ್ದದ್ದು ಕೇವಲ ಪರಸ್ಪರರ ಜೊತೆಗಿನ ಸಹವಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಎಂಬಂತಿತ್ತು.
ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹರಕೆ ಮನೆ ಹೆಸರಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಸದಾ ಜನಜಂಗುಳಿಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಗಿರಿಜಮ್ಮನ ದೀಪಕ್ಕೆ ಜನರು ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಗಿರಿಜಮ್ಮನ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರ ಶಕ್ತಿಯಿತ್ತು. ಅವಳು ಹಚ್ಚಿದ ಹಣತೆ ಎಂದಿಗೂ ಮಿನುಗದೆ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಆ ದೀಪಕ್ಕೆ ಎಣ್ಣೆ ಸುರಿದರೂ, ಸುರಿಯದಿದ್ದರೂ ಬೆಳಕು ಮಾತ್ರ ಒಂದೇ ಥರ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಜನರು ಅದನ್ನು 'ದೈವಿಕ ಬೆಳಕು' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.
ಆದರೆ, ಕಳೆದ ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ, ಆ ದೀಪದ ಬೆಳಕು ಮಸುಕಾಗಿತ್ತು. ಜನರ ಓಡಾಟ ನಿಂತಿತ್ತು. ಮೌನವು ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ದಪ್ಪ ಮಾಡಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ಅವರ ಏಕೈಕ ಮಗ ರವಿ.
ರವಿ, ಅಸಾಧ್ಯ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಯುವಕ. ಅವನು ಊರಿನ ಬಡ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಕೇವಲ ತನ್ನಿಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲವೂ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಬಾಳುತ್ತಿದ್ದ. ಆತನ ನಂಬಿಕೆ, ಆತನ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ, ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಆತನ ಅಸ್ಮಿತೆಯ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಎಂದು ಜನರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಗಿರಿಜಮ್ಮ ಮತ್ತು ನಾಗಪ್ಪನಿಗೆ ಒಂದು ವಿಷಯ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ರವಿಯ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಹುಸಿ ಇದೆ. ಅವನು ಮಾಡುವ ಎಲ್ಲಾ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ, ತಾನು ಹಗಲಿರುಳು ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನೇ ಹೊರತು, ತನ್ನೊಳಗಿನ ಶ್ರಮದ ಫಲವನ್ನು ಅಲ್ಲ. ಎಲ್ಲವನ್ನು ಹೊರಗಿನ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಂದ ಕೊಂಡು, ಅದರ ಶ್ರೇಯವನ್ನು ತನಗೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ.
ಒಂದು ದಿನ, ಊರಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ 'ಜ್ಞಾನ ದೀಪ' ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ರವಿಯನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಕರೆದರು. ಆತ ಒಂದು ಕಂಬಳಿಯ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಭಾಷಣ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ನನ್ನ ಜೀವನದ ಶ್ರಮವೇ ಈ ಬೆಳಕು ಎಂದು ಆತ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಒಂದು ಕಿಡಿ ಆ ಕಂಬಳಿಗೆ ತಗುಲಿತು. ಕಂಬಳಿ ವೇಗವಾಗಿ ಸುಟ್ಟುಹೋಯಿತು. ರವಿ ಗಾಬರಿಯಿಂದ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸರಿದ. ಸುಟ್ಟು ಹೋದ ಕಂಬಳಿಯ ಕೆಳಗೆ, ಅದುವರೆಗೆ ಆ ಕಂಬಳಿಯ ಅಂಚಿಗೆ ಅವಿತುಕೊಂಡಿದ್ದ ತಂದೆ ನಾಗಪ್ಪನ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಚೀಟಿ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಬರೆದಿತ್ತು.ಮಗನೆ, ನಿನ್ನ ಈ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆ, ಬೇರೆಯವರ ಸಂಪತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ. ಸ್ವಂತ ಶ್ರಮವಿಲ್ಲದ ಅಸ್ಮಿತೆ ಸುಳ್ಳು.
ರವಿ ಅವಮಾನದಿಂದ ನುಗ್ಗಿ ಹೋದ. ಆ ದಿನದ ನಂತರ ಅವನು ಹರಕೆ ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಲಿಲ್ಲ.
ಮಗನ ನಿರ್ಗಮನದ ನಂತರ, ಗಿರಿಜಮ್ಮ ಆ ಹಣತೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟುವುದನ್ನೇ ನಿಲ್ಲಿಸಿದಳು. ಆ ಹಣತೆ ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲದೆ, ಬೆಳಕು ಇಲ್ಲದೆ, ಕೇವಲ ಒಂದು ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ಪಾತ್ರೆಯಾಗಿ ಉಳಿದಿತ್ತು.
ಏಕೆ, ನೀನು ಹಚ್ಚಿದ ದೀಪಕ್ಕೆ ಎಣ್ಣೆ ಸುರಿದರೂ, ಸುರಿಯದಿದ್ದರೂ ಅದು ಉರಿಯುತ್ತಿತ್ತಲ್ಲ? ಈಗ ಏಕೆ ಉರಿಯುತ್ತಿಲ್ಲ? ಎಂದು ನಾಗಪ್ಪ ಒಮ್ಮೆ ಕೇಳಿದ.
ಗಿರಿಜಮ್ಮನ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಮೌನ ಒಡೆದು ಹೋಯಿತು. ಆ ಹಣತೆ, ಎಣ್ಣೆಯಿಂದಲ್ಲ ನಾಗಪ್ಪ. ಅದು ಉರಿಯುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ನಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ. ಎಣ್ಣೆ ನಮ್ಮ ಶ್ರಮದ ಸಂಕೇತ. ಆ ಹಣತೆಯಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ನಾವು ಅದನ್ನು 'ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿ' ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದೆವು. ಜನರೂ ನಂಬಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆ ಎಂಬ ಎಣ್ಣೆ ಅದಕ್ಕೆ ಶಕ್ತಿ ನೀಡಿತ್ತು. ಆದರೆ ರವಿ, ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಬೇರೊಬ್ಬರ ಸಂಪನ್ಮೂಲದ ಮೇಲೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದಾಗ, ಅವನು ನಮ್ಮ ಶ್ರಮದ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಮುರಿದ. ಆ ಹಣತೆ ನಮ್ಮ ಶ್ರಮ, ನಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆ. ರವಿ ಅದನ್ನು ಸುಳ್ಳು ಎಂದು ಮಾಡಿದಾಗ, ನನ್ನ ನಂಬಿಕೆ ಒಡೆದು ಹೋಯಿತು. ಈಗ, ಎಣ್ಣೆಯೂ ಇಲ್ಲ, ನಂಬಿಕೆಯೂ ಇಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಹಣತೆ ಬರೀ ಹಿತ್ತಾಳೆ.
ನಾಗಪ್ಪ ಮೌನವಾದ.
ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಗಿರಿಜಮ್ಮ ಹಾಸಿಗೆ ಹಿಡಿದಳು. ಆಕೆಯ ಆಸೆ, ಕಡೆಯ ಪಕ್ಷ ಒಂದು ಸಲವಾದರೂ ರವಿ ಹಣತೆಯ ದೀಪವನ್ನು ಹಚ್ಚುವುದನ್ನು ನೋಡಬೇಕು.
ಒಂದು ಸಂಜೆ, ತೀವ್ರ ಜ್ವರದಿಂದ ನರಳುತ್ತಿದ್ದ ಗಿರಿಜಮ್ಮನ ಬಳಿ, ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ರವಿ ಹಿಂದಿರುಗಿದ. ಆತ ಬದಲಾಗಿದ್ದ. ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ನೆರಿಗೆಗಳು, ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಯಕದ ಕಲೆಗಳು.
ಅಮ್ಮಾ
ಗಿರಿಜಮ್ಮ ಕಣ್ಣು ತೆರೆಯಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಾಗಪ್ಪ, ಮೌನವಾಗಿ ಹಳೆಯ, ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲದ ಹಣತೆಯನ್ನು ರವಿಯ ಕೈಗೆ ಕೊಟ್ಟ. ಹಚ್ಚು ಮಗನೆ, ನಿನ್ನ ಅಮ್ಮನ ಕೊನೆಯ ಆಸೆ.
ರವಿ ನಕ್ಕ. ಹಣತೆಯಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲಪ್ಪ.
"ನಾನು ಕೇಳಿದ್ದು ದೀಪ ಹಚ್ಚಲು, ಅದಕ್ಕೆ ನೀನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಸ್ವಂತ ಎಣ್ಣೆ ಸುರಿಯಲು ಅಲ್ಲ, ನಾಗಪ್ಪ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹೇಳಿದ.
ರವಿ ಕಣ್ಣೀರು ಹಾಕಿದ. ಕಳೆದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ, ಆತ ಕೇವಲ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಪರಿಶ್ರಮದಿಂದಲೇ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದ. ಸ್ವಂತ ಬೆವರಿನಿಂದ ಗಳಿಸಿದ ಪ್ರತಿ ರೂಪಾಯಿ, ಆತನೊಳಗಿನ ನಿಜವಾದ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತ್ತು. ಅವನು ಹಣತೆಗೆ ಬೆರಳು ತಾಗಿಸಿದ.
ಅಮ್ಮಾ, ನನಗೆ ನನ್ನ ಶ್ರಮದ ನಿಜವಾದ ಬೆಲೆ ಈಗ ತಿಳಿದಿದೆ. ಈ ಹಣತೆ, ನನ್ನಿಂದ ಉರಿಯಲಿ ಅಥವಾ ಉರಿಯದಿರಲಿ, ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ನನ್ನ ಜೀವನದ ಹಣತೆ ನನ್ನ ಸ್ವಂತ ಎಣ್ಣೆಯಿಂದಲೇ ಉರಿಯುತ್ತದೆ. ನಿಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆಗೆ ನಾನು ಹುಸಿ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಸೂರಿದ ತಪ್ಪನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ.
ರವಿ, ಆ ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲದ ಹಣತೆಗೆ ಒಂದು ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ, ಅದನ್ನು ದೂರ ಇಟ್ಟ. ಆ ಕ್ಷಣ, ಗಿರಿಜಮ್ಮನ ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಶಾಂತ ನಗು ಹರಡಿತು. ಅವಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿದಳು.
ಗಿರಿಜಮ್ಮ ನಿಧನಳಾದ ನಂತರ, ರವಿ ಹರಕೆ ಮನೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ. ಆತ ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲದ ಆ ಹಣತೆಯನ್ನು, ಅಮ್ಮನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಮನೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟ.ಆದರೆ ಆ ಹಣತೆ ಎಂದಿಗೂ ಉರಿಯಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ರವಿ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ದುಡಿಮೆಯಿಂದ ಹಚ್ಚಿದ ಇನ್ನೊಂದು ಹಣತೆ, ಹರಕೆ ಮನೆಯ ಪ್ರತಿ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ದಿವ್ಯವಾಗಿ ಬೆಳಗಿತು. ಜನರು ಮತ್ತೆ ಹರಕೆ ಮನೆಗೆ ಬರಲಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಅವರು ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲದ ಆ ಹಳೆಯ ಹಣತೆಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ರವಿಯ ಬಳಿ ಬಂದಾಗ, ರವಿ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಬದುಕು ಎಣ್ಣೆ ಇಲ್ಲದ ಹಣತೆಯಿದ್ದಂತೆ. ನಿಜವಾದ ಅಸ್ಮಿತೆ ಎಂದರೆ ಬೇರೆಯವರ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ದೀಪಕ್ಕೆ ಸುರಿಯುವುದಲ್ಲ ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಶ್ರಮವನ್ನು ಕಂಬಳಿಯಂತೆ ಸುಡದೆ, ಅದನ್ನು ದೀಪಕ್ಕೆ ಎಣ್ಣೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸುವುದು.
ಆ ಹಣತೆ ಇಂದು ದೀಪವಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಜೀವನದ ಪಾಠ.
